'Spaanse meesters uit de Hermitage' in Amsterdam

Tot 29 mei 2016 biedt het Hermitage Museum in Amsterdam 'Spaanse meesters uit de Hermitage' aan, met als ondertitel 'De wereld van El Greco, Ribera, Zurbarán, Velázquez, Murillo en Goya'. Deze tentoonstelling kan beschouwd worden als de meest uitgebreide van schilderkunst uit de Spaanse Gouden Eeuw, die ooit in Nederland werd gehouden. Er zijn dan ook meer dan honderd werken te zien, waaronder schilderijen, illustraties en decoratieve objecten.

Onder de 60 schilderijen bevinden zich ook nog topstukken, als 'De apostelen Petrus en Paulus' van El Greco uit 1587–92, 'Portret van graaf-hertog Olivares' van Velázquez uit ca. 1638 en 'Onbevlekte Ontvangenis' van Murillo uit ca. 1680. Daarnaast zijn er schilderijen te zien van leerlingen en van latere schilders, waaronder Goya ('Portret van de actrice Antonia Zárate' (1810–11), zie foto onder) en Picasso ('Jongen met hond', uit 1905). De bedoeling hiervan is om de glorie van de Spaanse kunst in de Gouden Eeuw en diens invloed tot in de moderne tijd te tonen.

Gouden Eeuw
De Spaanse Gouden Eeuw speelde zich, net als de Nederlandse, voor wat de schilderkunst betreft af tijdens de late zestiende en zeventiende eeuw. In de tijd van Filips II ontwikkelde Spanje een eigen artistieke stijl, mede te danken aan de bouw van diens klooster-paleis 'El Escorial', wat gedecoreerd zou worden door grote Spaanse en Italiaanse meesters. De onvoorstelbare rijkdom, die het goud uit de Nieuwe Wereld had bewerkstelligd, zou zo ook de Spaanse schilderkunst doen floreren.

Wat daar vooral in opvalt is een samenkomst van het spirituele en het theatrale. Beïnvloed door het 'Ciaro-oscuro' van Italiaanse meesters (o.a Titiaan was jarenlang hofschilder bij zowel Karel V als Filips II) ontwikkelden El Greco, Ribera en Zurbarán nóg intensere licht-donkercontrasten en een al even contrastrijke blik op de maatschappij, die van grote invloed zouden zijn op latere schilders. Absolute hoogtepunten waren Velázquez en Murillo, die een geheel eigen stijl zouden ontwikkelden en ervoor zorgden dat niemand om de Spaanse kunst uit hun tijd heen kan.